Stefan Marian Stoiński, urodzony 29 sierpnia 1891 roku w Obornikach, był postacią niezwykle ważną w historii polskiej kultury. Jako etnograf, jego prace przyczyniły się do lepszego zrozumienia dziedzictwa kulturowego Polski. Zmarł 26 grudnia 1945 roku w Bytomiu, pozostawiając po sobie dorobek, który do dziś inspiruje wielu badaczy oraz artystów.
W swojej karierze Stoiński pełnił funkcje dyrygenta, kompozytora i pedagoga, łącząc różnorodne dziedziny sztuki i nauki. Jego pasja do muzyki i kultury ludowej stanowiła istotny element jego pracy, a jego osiągnięcia są świadectwem jego talentu oraz zaangażowania w rozwój polskiej sztuki.
Życiorys
Stefan Marian Stoiński pochodził z rodziny znanego mistrza kołodziejskiego, Stanisława, który zmarł w 1914 roku. Jego ojciec był również kupcem, a zarazem inicjatorem różnych towarzystw kulturalnych i śpiewaczych, jak również amatorskich kół teatralnych w Obornikach. Jego matką była Michalina z Witkowskich. Młody Stoiński uczęszczał na naukę do szkoły powszechnej w Obornikach, a później kontynuował edukację w gimnazjum, które rozpoczął w Rogoźnie, a ukończył we Frankfurcie nad Odrą. Niektóry czas spędził też w szkole handlowej w Bułgarii.
Muzyki uczył się najpierw w Szamotułach pod okiem dyrygenta lokalnej orkiestry, a następnie podjął studia w Konserwatorium Juliusa Sterna w Berlinie. Dodatkowo miał możliwość nauki u Hugona Leichtentritta oraz Oscara Fleischera. W 1913 roku powrócił do rodzimego regionu pod zaborami pruskimi. W trakcie I wojny światowej pełnił funkcję muzyka w jednej z pułkowych orkiestr piechoty.
Po zakończeniu działań wojennych, Stoiński związał swoje życie zawodowe z Teatrem Polskim w Poznaniu, gdzie pełnił rolę kierownika muzycznego. Jego ważnym osiągnięciem było dyrygowanie koncertem symfonicznym w Filharmonii Berlińskiej. Bardzo aktywnie angażował się również w wydarzenia związane z Powstaniem Wielkopolskim w 1919 roku i był bliskim przyjacielem Wojciecha Korfantego.
W 1922 roku Stefan osiedlił się na polskiej części Górnego Śląska, gdzie rozpoczął współpracę z teatrem w Sosnowcu. Został pierwszym dyrektorem Teatru Operowego w Katowicach, a w 1925 roku założył w tym mieście polski Instytut Muzyczny. W 1932 roku był również pierwszym dyrektorem utworzonej filii tego instytutu w Bielsku-Białej, której tradycje kontynuuje od 1945 roku Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki.
Stoiński założył i był pierwszym dyrygentem orkiestry symfonicznej w Bielsku-Białej. W maju 1934 roku zainicjował wykonanie „Stabat Mater” autorstwa Karola Szymanowskiego w Katowicach, co było ogromnym sukcesem dla tego kompozytora oraz jego twórczości. W 1937 roku uhonorowano go nagrodą muzyczną miasta Katowice za wkład w kulturę muzyczną regionu przez ostatnie 15 lat.
Tuż po zakończeniu okupacji Polski przez Niemców, w marcu 1945 roku, przybył do Bytomia, gdzie na polecenie władz wojewódzkich podjął się zorganizowania szkoły muzycznej. Stoiński założył Konserwatorium Muzyczne, które mieściło się w dawnym budynku gimnazjum, gdzie również został pierwszym dyrektorem tej placówki edukacyjnej, a funkcję tę pełnił aż do swojej śmierci.
Jego twórczość obejmowała kompozycje pieśni solowych, kantat oraz oratoriów, a także badał kulturę ludową, szczególnie pieśni mieszkańców Żywiecczyzny, Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska. Stoiński był także autorem prac dotyczących instrumentoznawstwa, w tym książki z 1938 roku na temat Dud żywieckich. W życiu prywatnym był mężem Stefanii Stoińskiej. Zmarł i spoczywa na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.
Ordery i odznaczenia
Stefan Marian Stoiński odznaczony został wieloma wyróżnieniami, które podkreślają jego zasługi. W szczególności warto wymienić:
- Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał dwukrotnie: pierwszy raz 11 listopada 1936 roku, a pośmiertnie 18 stycznia 1946 roku,
- Srebrny Wawrzyn Akademicki, który został przyznany 4 listopada 1937 roku.
Upamiętnienie
W hołdzie dla Stefana Mariana Stoińskiego, imieniem którego zostały nazwane liczne ulice, warto zaznaczyć, że można je znaleźć w Poznaniu-Piątkowie, Katowicach-Ligocie, Opolu, a także w Mysłowicach i Radzionkowie.
Przypisy
- a b c d e f Śmiałek 2016 ↓.
- a b c d Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 200.
- a b c d e Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 199.
- M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.
- M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „Za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
- M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „Za zasługi na polu pracy zawodowej i społecznej”.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Albert Rachner | Liber (raper) | Sebastian Konrad | Kris (raper) | Lidia PospieszalskaOceń: Stefan Marian Stoiński